Web Sitesi İhtiyaç Analizi: Kullanılabilirlik Test Planı
Kullanılabilirlik test planı, bir web sitesinin “kullanıcıyla ilk randevusu”nun senaryosudur. Kod, görsel, metin ve veri mimarisinin birlikte nasıl davranacağını; gerçek insanların gerçek görevleri nasıl tamamlayacağını test edilebilir bir plana dökmeden, “kolay” ya da “zor” demek yalnızca bir tahmindir. Proje başlangıcında yazılan iyi bir kullanılabilirlik test planı; iş hedeflerini ölçülebilir görev hedeflerine, persona varsayımlarını işe yarar katılımcı profillerine, varsayımları hipotezlere, araç seçimlerini performans ve gizlilik bütçesine, bulguları da ürün kararlarına bağlar. Böyle bir plan yoksa, testler rastlantısal ilerler; gördüklerimiz “anekdot”, sonuçlarımız “kulağa hoş gelen çıkarım”, kararlarımız ise “kişisel kanaat” olarak kalır.
1) Mandat: İş Hedefinden Test Hedefine
Kullanılabilirlik testi, “tasarımı beğendin mi?” anketi değildir; iş hedefini destekleyen kullanıcı görevlerinin engelsiz tamamlanıp tamamlanmadığını sınar.
-
İş hedefi → görev hedefi: “Demo taleplerinde +%30” → “Fiyat sayfasından ‘Demo planla’ akışını P75 ≤ 3 dakikada, %85 başarıyla tamamlama.”
-
Başarı kriteri: Görev tamamlandı mı? Kaç adımda? Hangi anda takıldı? Hata türleri neler?
-
Kabul kriteri: “P75 görev süresi ≤ X, kritik hata oranı ≤ Y, SUS/UMUX ≥ Z.”
Örnek olay: Bir B2B SaaS’ta hedef “demo +%30” idi. Test planına “Fiyat → Demo → Takvim” zinciri ana görev olarak yazıldı; ölçütlerle bağlanınca dar boğaz CTA öncesi güvencelerde bulundu.
Plan çıktısı: “İş hedefi → görev listesi → ölçülebilir kriterler” tablosu (metinsel).
2) Hipotez Yazımı: Yanlışlanabilir ve Eyleme Çevrilebilir
Kötü hipotez: “Arayüz karmaşık.”
İyi hipotez: “Mobilde dil anahtarı görünmediği için kullanıcılar yanlış varyantta kalıyor; dil anahtarını ilk ekrana taşırsak ‘Fiyat → Demo’ görevinde başarı oranı +%10 artar.”
-
Yapı: [Bağlam] + [Gözlem] + [Etkileşim] + [Beklenen etki].
-
Önceliklendirme: Etki × Uygulama zorluğu × Güven.
Örnek olay: “Güvence şeridi görünmüyor” hipotezi ısı/scroll haritasıyla desteklendi; plana test maddesi olarak girdi; görev başarısı yükseldi.
Plan çıktısı: Hipotez backlog’u ve her hipotez için test senaryosu bağlantısı.
3) Kritik Görev Seçimi: Niyet Zincirini Kapsamak
Test, “güzel gezinti” değil, kritik niyet akışlarıdır.
-
Keşif: “Konu rehberini bul ve oku.”
-
Değerlendirme: “Fiyat/planı anla ve uygunluğu değerlendir.”
-
Niyet/İşlem: “Demo planla / Randevu al / Sepete ekle → Ödeme.”
-
Destek: “SSS’de çözümü bul.”
Örnek olay: E-ticarette “iade politikası” bilgisine ulaşım görev olarak eklenince, CTA yakınında iade şeridinin yokluğu keşfedildi; dönüşüm yükseldi.
Plan çıktısı: Sayfa tipi × görev haritası ve her görev için başarı ölçütü.
4) Persona ve Katılımcı Profili: Kim Teste Geliyor?
-
Persona → örneklem: Karar verici/son kullanıcı ayrımı; teknik kullanıcı/yönetici; yeni/dönen.
-
Rekrutman kanalı: Müşteri listesi, panel, saha, topluluk, sosyal.
-
Eşitsizlik: Yalnız tek pazardan toplamayın; dil/ülke farklılıklarını temsil edecek örneklem kurun.
Örnek olay: Almanya’dan yöneticilerle test eklenince fiyat sayfasında “vergi dahil mi?” itirazı görüldü; yerel metin eklendi.
Plan çıktısı: Katılımcı personası, kota ve rekrutman betiği.
5) Örneklem Büyüklüğü ve Önyargı: Az Kişiyle Derinlik, Yinelemeyle Güven
-
Nitel seri: 5–8 katılımcı ile pik sorunlar görünür.
-
Yineleme: Aynı planı 2–3 iterasyon, küçük düzeltmelerle.
-
Bias yönetimi: Ekran paylaşımında sosyal onay, gösterici etkisi, seçilmiş kullanıcı önyargısı; moderatör tutumu nötr kalmalı.
Örnek olay: İlk seri 6 kişiyle; ikinci seri 5 kişiyle (mobil ağırlıklı) yapıldı; sorunların %80’i ilk seride ortaya çıktı.
Plan çıktısı: Seri sayısı, her serinin odak cihazı ve örneklem büyüklüğü.
6) Senaryolar: Gerçek Hayata Yakın, Yine de Ölçülebilir
-
Çerçeve: “Şirketinizde X sorununu çözmek için bu ürünü değerlendiriyorsunuz; fiyat sayfasına gidip size uygun planı bulup demo planlayın.”
-
Başlangıç noktası: Kullanıcıyı doğrudan hedef sayfaya atmayın; gerçekçi giriş noktaları seçin (Google araması, ana sayfa, e-posta linki).
-
Başarı tanımı: Hangi adımda “tamam” denecek?
Örnek olay: “Google’dan arayarak gel” senaryosu eklendi; yanlış dil varyantına iniş sorunu testte görüldü.
Plan çıktısı: Senaryo metinleri, giriş noktası, başarı koşulu, ipucu/yardım kuralları.
7) Görev Ölçütleri: Zaman, Adım, Hata ve Duygu
-
Zaman ve adım: P75 görev zamanı, adım sayısı; hedefle karşılaştırma.
-
Hata: Kritik (tamamlamayı engeller), minör (geciktirir), estetik (rahatsız eder).
-
SUS/UMUX: Test sonunda kısa anket; duygusal ton ve algılanan kullanılabilirlik.
Örnek olay: “Randevu al” görevinde tarih bileşeni yüzünden kritik hata oranı yüksekti; komponent değişince düştü.
Plan çıktısı: Ölçüm şeması ve kabul eşikleri (metinsel).
8) Moderasyon: Soru Tekniği ve Tarafsızlık
-
Keşif soruları: “Bu sayfada ilk olarak ne yapmak istersiniz?”
-
Probing: “Bana düşünce sürecinizi sesli anlatır mısınız?”
-
Yasaklar: Yönlendirici dil yok (“Şuradaki büyük butonu gördünüz mü?”).
-
Sessizlik taktiği: Katılımcının düşünmesine alan bırakın.
Örnek olay: Moderatörün yönlendirmesi azalınca gerçek blokajlar ortaya çıktı; çözüm daha isabetli oldu.
Plan çıktısı: Moderatör kılavuzu—giriş, ısındırma, görev, kapanış soruları.
9) Prototip ve Fidelite: Ne Zaman Ne Kadar Gerçek?
-
Düşük fidelite (lo-fi): Akış ve içerik sırasını test etmek için hızlı.
-
Orta fidelite: CTA/başlık/güvence yerleşimi, bilgi mimarisi akışı.
-
Yüksek fidelite (hi-fi): Mikro etkileşim, ajanlar/oynatıcılar, form doğrulama.
Örnek olay: Fiyat plan kartları lo-fi ile test edildi; “kime uygun?” mikro kopyası erken keşfedildi—tasarruf ve hız kazandırdı.
Plan çıktısı: Hangi görev hangi fideliteyle test edilecek; prototip linkleri/notları.
10) Uzaktan vs Yerinde: Koşullar, Araçlar ve Veri
-
Uzaktan eşzamanlı: Geniş coğrafya; ekran paylaşımı; moderasyon kolay.
-
Uzaktan eşzamansız: Daha doğal kullanım; ancak prob’lar sınırlı.
-
Yerinde: Derin gözlem; fiziksel davranışların takibi; lojistik maliyet.
Örnek olay: Pandemi sonrası hibrit strateji: kritik akışlar eşzamanlı, içerik keşifleri eşzamansız.
Plan çıktısı: Oturum türü karması, araç listesi, kayıt ve gizlilik maddeleri.
11) Erişilebilirlik Testleri: Kullanılabilirlik = Erişilebilirlik
-
Katılımcı çeşitliliği: Yardımcı teknolojiler kullanan katılımcılar (ekran okuyucu, klavye navigasyonu, yüksek kontrast).
-
Görev odaklılık: “Hata mesajını anlamak”, “Formu klavye ile tamamlamak”, “Dil anahtarını bulmak”.
-
Başarı kriteri: Erişilebilirlik hataları kritik kabul; düzeltme önceliği yüksek.
Örnek olay: Ekran okuyucuda dil anahtarı etiketi eksikti; eklendiğinde görev tamamlandı.
Plan çıktısı: WCAG odaklı test görevleri ve kabul listesi.
12) Gizlilik ve Etik: Onam, Maskeleme, Saklama
-
Onam formu: Amaç, süre, kayıt koşulları; anonimleştirme.
-
PII maskeleme: Oturum kaydında kişisel veri görünmesin; form alanları maskelensin.
-
Saklama süresi: Minimum veri, sınırlı süre.
Örnek olay: Onam metnine “istediğiniz an bırakabilirsiniz” maddesi eklendi; katılımcı konforu ve veri kalitesi yükseldi.
Plan çıktısı: Onam şablonu, maskeleme kuralları, saklama politikası.
13) Performans ve Test Ortamı: CWV’yi Simüle Etmek
-
Gerçek koşullar: Mobil 4G, düşük/orta donanım, CDN koşulları.
-
Yükleme bütçesi: Üçüncü taraf araçlar testte devre dışı bırakılıp prod düzeni simüle edilirse sonuç sapar; rıza akışıyla aynı koşulları sağlayın.
-
CWV takibi: Test sırasında LCP/INP/CLS gözlem notu.
Örnek olay: “Süper hızlı prototip”te sorun yoktu; prod’da ağır script’ler INP’yi bozdu. Test ortamı güncellendi; sorun erken yakalandı.
Plan çıktısı: Test ortamı kabul kriterleri ve CWV gözlem formu.
14) Telemetri ve Kayıt: Not Alma, Ekran/Video, İşaretleme
-
İşaretleme: Sorun anına “flag” zamanı; sonradan kodlama için kolaylık.
-
Not şablonu: Görev, adım, tıkanma noktası, alıntı, öneri.
-
Güvenlik: Dosyaların şifreli saklanması; erişim rolleri.
Örnek olay: İşaretlenen dakikalarda “dil değişimi denemeleri” analiz edildi; dil anahtarı görünürleştirildi.
Plan çıktısı: Not şablonu ve kayıt/depolama prosedürü.
15) Analiz ve Kodlama: Bulgudan Görüşe
-
Açık kodlama: Hata türleri, itirazlar, olumlu anlar için etiketsel kodlar.
-
Örüntü avı: Aynı kodların tekrar ettiği anlar derlenir; önceliklendirme veriye dayanır.
-
Sayı + anlatı: Görev süresi ve başarı oranı gibi nicel, katılımcı alıntıları gibi nitel veriler birlikte raporlanır.
Örnek olay: “İade politikası” bilgilendirmesi üç katılımcıda bulunamadı; CTA yakınına taşındı, satın alma arttı.
Plan çıktısı: Kod kitapçığı ve analiz iskeleti.
16) Önceliklendirme: Etki × Efor × Güven Matrisine Dayalı
-
Etki: Dönüşüm veya görev başarısına katkı.
-
Efor: Uygulama maliyeti ve risk.
-
Güven: Veri gücü ve tutarlı örüntü.
Örnek olay: “Güvence şeridi üste” yüksek etki, düşük efor; hemen üretime alındı. “Checkout yeniden yazımı” yüksek etki, yüksek efor; yol haritasına girdi.
Plan çıktısı: Öncelik matrisi ve sprint önerisi.
17) A/B Test Köprüsü: Gözlemden Deneye
-
Hipotez → varyant: Testte görülen sorun varyanta çevrilir (ör. yapışkan CTA barı).
-
Hafif deney: CLS üretmeyen, rıza odaklı.
-
Başarı metriği: Tamamlama, gelir/lead kalitesi, CWV farkları.
Örnek olay: “Tipografik giriş + güvence şeridi” varyantı üç pazarda kazandı; standart oldu.
Plan çıktısı: Deney backlog’u ve deney–bulgu eşlemesi.
18) Çok Dilli/Çok Lokasyon: Yerel Gerçeklikleri Teste Taşımak
-
Dil eşdeğeri: Aynı görev farklı dilde gerçekten mümkün mü?
-
Yerel bilgi: Vergi, iade, saat, rota; yerelleştirme doğruluğu.
-
Hreflang: Yanlış varyanta iniş ve dil değişimi davranışları.
Örnek olay: Almanca fiyat sayfasına İngilizce iniş oranı yüksekti; hreflang ve Ads hedefleme düzeltildi.
Plan çıktısı: Dil/ülke bazlı ek görevler ve kabul kriterleri.
19) B2B/B2C/Kamu Senaryoları: Farklı Huniler, Farklı Tuzaklar
-
B2B: Fiyat → demo → takvim; güvenlik/uyumluluk sayfaları “yakında”.
-
B2C: Kategori → ürün → sepet → checkout; iade politikası ve stok netliği.
-
Kamu/üniversite: Randevu/başvuru; sade dil ve erişilebilir form.
Örnek olay: Kamu randevusunda 60 sn’lik rehber video eklendi; tamamlama %58→%81.
Plan çıktısı: Dikey bazlı görev setleri ve metrikleri.
20) Riskler ve Anti-Pattern’ler: Testin Kendisi Engel Olmasın
-
Yönlendirici moderasyon: Katılımcıya ipucu yağdırmak.
-
Laboratuvar yanılsaması: Yapay hızlı bağlantı/süper cihaz.
-
Anekdot fetişizmi: Tek katılımcıdan kural çıkarmak.
-
Gizlilik ihlali: Onamsız kayıt, PII sızıntısı.
Karşı reçete: Tarafsız dil, gerçekçi koşullar, örüntü temelli analiz, etik çerçeve.
Plan çıktısı: “Kırmızı çizgiler” listesi ve kontrol adımları.
21) Raporlama: Yönetici Özeti + Kanıtlı Detay
-
Özet: 1 sayfa—en kritik 5 bulgu, öneri, tahmini etki.
-
Detay: Görev bazlı metrikler, alıntılar, ekran görüntüsü/klipler; bulgu → öneri → etkisi.
-
Takip: “Ne zaman uygulanacak? Kim sorumlu? Ölçüm nasıl yapılacak?”
Örnek olay: Raporun “tek sayfa özeti”, karar aldırmayı hızlandırdı; ekipler aynı dile geçti.
Plan çıktısı: Rapor şablonu ve dağıtım listesi.
22) Karar Log’u: Kurumsal Hafıza ve Geri Alınabilirlik
-
Kayıt: “Ne değişti, neden? Hangi bulgu destekledi?”
-
Geri alma: Deney ve değişiklikler için geri dönüş planı.
-
Paylaşım: Tasarım sistemi ve içerik kütüphanesi ile bağ.
Örnek olay: “Üçüncü taraf oynatıcıyı tıkla-yükle” kararı log’a işlendi; sonraki projelerde hazır şablon oldu.
Plan çıktısı: Karar log’u şablonu.
23) Eğitim ve Organizasyon: Test Kültürünü Kalıcı Kılmak
-
Sahiplik: Araştırma lideri, moderatör, notçu, analist, hukuk.
-
Ritüeller: Haftalık klinik (bulgu–hipotez–deney), aylık kütüphane güncellemesi.
-
Paylaşım: “Öğrenme oturumları” ile ekip içi yaygınlaştırma.
Örnek olay: Öğrenme oturumları sonrası “mikro güvence” dili ürünün tüm sayfalarına yayıldı.
Plan çıktısı: Rol ve ritüel takvimi.
24) Vaka Çalışması (B2B SaaS): Fiyat → Demo → Takvim
Sorun: Demo talebi düşük, nerede kayıp belirsiz.
Plan: 3 görev—fiyatı anlamak, demo talebini başlatmak, takvimden saat seçmek.
Bulgular: Güvence şeridi görünmüyor; dil anahtarı bulunamıyor; takvim geç yükleniyor.
Müdahale: Tipografik giriş + güvence şeridi üste; dil anahtarını başa; takvim tıklayınca yükle.
Sonuç: Demo tıklaması +%19; form tamamlama +%11; takvim “no-show” azaldı.
25) Vaka Çalışması (E-ticaret): Ürün → Sepet → Checkout
Sorun: add_to_cart var, purchase düşük.
Plan: 4 görev—Ürünü seç, iade koşulunu bul, sepete ekle, misafir ödeme ile satın al.
Bulgular: İade şeridi görünmüyor; adres alanı hata veriyor; ödeme yöntemi uyumsuz.
Müdahale: AVIF görsel + alan rezervi; iade şeridi CTA yakınına; yerel ödeme yöntemi.
Sonuç: CLS 0,2 → 0,04; satın alma oranı yükseldi.
26) Vaka Çalışması (Kamu/Üniversite): Bilgi → Randevu
Sorun: Başvuru formu karmaşık; destek yükü yüksek.
Plan: 3 görev—Gerekli belgeyi öğren, randevu al, doğrulama kodunu gir.
Bulgular: Terminoloji ağır; tarih bileşeni mobilde sorunlu; SSS görünmüyor.
Müdahale: 60 sn video + transkript; erişilebilir form; SSS öze çıkarıldı.
Sonuç: Tamamlama %58→%81; bekleme süresi -%22.
27) Plan Teslimatı: RFP ve SLA’ya Bağlı Gereksinimler
-
RFP ekleri: Test hedefleri, hipotez listesi, görevler, örneklem, moderasyon kılavuzu, onam/etik, kayıt ve saklama, rapor şablonu.
-
SLA: Katılımcı güvenliği, veri sızıntısı prosedürü, rapor teslim süresi, tekrar test aralığı.
-
Kabul kriterleri: “P75 görev süresi hedefleri”, “kritik hata üst sınırı”, “erişilebilirlik hatalarının seviyesi.”
Örnek olay: SLA’ya “gizlilik ihlalinde 24 saat içinde bildirimi” maddesi eklendi; güven ve şeffaflık sağlandı.
28) Son Kilit Taşları: Anlam–Hız–Gizlilik–Erişilebilirlik
Başarılı bir kullanılabilirlik test planı:
-
Anlam üretir: İş hedefini görev hedefine bağlar, hipotezleri sınar.
-
Hız kazandırır: Lo-fi/hi-fi karmasıyla kritik yanıtı erken verir, gereksiz üretimi keser.
-
Gizlilik ve etik gözetir: Onam, maskeleme, saklama; kullanıcıya saygı.
-
Erişilebilirliği merkezler: “Herkes için kullanılabilirlik” olmadan başarı sayısı yanıltıcı olur.
Sonuç
Kullanılabilirlik test planı, bir web sitesinin yalnız “güzel” değil, işe yarar ve saygılı olmasını sağlayan anahtardır. İhtiyaç analizi sırasında yazılan plan; iş hedeflerini görev hedeflerine çevirir, hipotezleri ölçülebilir başarı kriterleriyle sınar, persona ve örneklemi doğru tanımlar, senaryoları gerçek bağlama oturtur, moderatör ve araç disiplinini kurar, erişilebilirliği ve etiği standartlaştırır, telemetri ve raporlamayla bulguyu karara dönüştürür. Bu sayede:
-
Daha yüksek dönüşüm elde edersiniz—çünkü engelleri tahminle değil, kanıtla kaldırırsınız.
-
Daha hızlı üretirsiniz—çünkü yanlış işlere erken “hayır”, doğru işlere erken “evet” dersiniz.
-
Daha güvenli ve kapsayıcı olursunuz—çünkü plan, gizlilik ve erişilebilirliği bir önkoşul yapar.
-
Daha sürdürülebilir bir kültür kurarsınız—çünkü bulgular karar log’una girer, deneylere aktarılır, bileşen kütüphanesinde kalıcılaşır.
Bugün bir “Kullanılabilirlik Test Planı” dosyası açın ve şu başlıklarla doldurun: mandat ve ölçütler, hipotez backlog’u, kritik görevler ve senaryolar, katılımcı profilleri ve kota, moderatör kılavuzu, fidelite ve ortam, erişilebilirlik ve etik, telemetri ve kayıt, analiz ve öncelik, deney köprüsü, rapor ve karar log’u. Böylece web siteniz yalnız “çalışan” değil; anlaşılır, hızlı, nazik ve ikna edici bir deneyime dönüşür.
Bill Gates Web: Profesyonel Çözümler Sunan Güvenilir Partneriniz
Bill Gates Web, dijital dünyada varlık gösteren herkes için kapsamlı çözümler sunan öncü bir platformdur. Web tasarım, yazılım geliştirme, uygulama ve programlama gibi birçok alanda uzmanlaşmış olan ekibimiz, sizin işinizi büyütmeniz için gereken her şeyi sunmak için burada. Sektördeki en son teknolojilere hakim olan ekibimiz, projenizin başarılı bir şekilde hayata geçirilmesini sağlamak için elinden gelenin en iyisini yapar.
Dijital Varlığınızı Güçlendirecek Profesyonel Dokunuşlar
Bill Gates Web olarak, işinizi bir adım öteye taşıyacak benzersiz çözümler sunuyoruz. İhtiyaçlarınıza özel olarak tasarlanmış web siteleri, kullanıcı dostu arayüzler, özelleştirilmiş yazılımlar ve mobil uygulamalarla dijital varlığınızı güçlendiriyoruz. Ayrıca, itibar danışmanlığı hizmetimizle markanızın çevrimiçi itibarını korumak ve geliştirmek için size rehberlik ediyoruz.
İlerlemenin Anahtarını Bugün Yakalayın
Siz de işinizi dijital dünyada büyütmek ve ilerlemek istiyorsanız, Bill Gates Web sizin için doğru adres. Profesyonel ekibimizle çalışarak, rekabetin önüne geçecek çözümlerle tanışabilir, başarıya giden yolda adımlarınızı sağlam atabilirsiniz. Hemen bizimle iletişime geçin ve dijital dünyadaki potansiyelinizi keşfedin!
